زمانی که بحث از ضرورت مطالعه ی درسی در باب تاریخ امامان شیعه است، ذهن ما سریعاً به چند دلیل محکم اشاره می کند. در چنین مواقعی، صدایی می شنویم که ما را مخاطب قرار می دهد و می گوید: «مطالعه تاریخ زندگی امامان شیعه، چون تاریخ، مهم است. مطالعه تاریخ امامان شیعه، چون ائمه شیعه مهم اند. مطالعه تاریخ زندگی امامان شیعه، چون پیوند این دو، مهم است. مهم از همه، به آن دلیل واضحی که نسبت به آن، خودت را به آن راه می زنی. مطالعه تاریخ امامان شیعه، چون گویا شنیده ام که مدعی شیعه بودن هستی!». شیعه در اصطلاح به گروهى از مسلمانان اطلاق می‌‌شود که ولایت و محبت على بن ابى طالب علیه‌السلام و سایر امامان معصوم علیه‌السلام از فرزندان او را در دل دارند. این امری مسلم است که لازمۀ این عشق و محبت، شناخت بیشتر از زندگی و آموزه های امامان معصوم و سپس عمل و زیست بر طبق آن هاست. بنابراین مهم ترین دلیلی که باید به سراغ مباحث تاریخی در باب پیامبر و ائمه اطهار (ع) رفت این است که وقتی ما به سیره نبوی و سیره اهل بیت علیهم السلام به عنوان برترین موجودات هستی و برترین آفریده های الهی مراجعه می کنیم، در واقع نوعی همزادی و همرنگی با آن ها می خواهیم داشته باشیم. در واقع اگر کسی به دنبال تاریخ اسلام می رود، به دنبال الگویی برای رفتارهای خودش می گردد و سعی می کند به گفتار، رفتار و کردار آن ها در توان خودش اقتدا کند. خداوند در قرآن متعال می فرماید: «رسول خدا برای شما الگو و مقتدای بسیار مطلوبی است» و «اگر خدا را دوست دارید، از رسول تبعیت کنید». این شهادت الهی مبنی بر الگو بودن پیامبر و اهل بیت ایشان، برای هر انسانی کافی است که آن ها را مورد پیروی قرار دهد. تا حالا، عملکرد خود را در این زمینه سنجیده اید. به راستی، ما شیعه هستیم؟ آیا تا بحال صادقانه از خود این سؤال وحشتناک را پرسیده اید که واقعاً چند امامی هستید؟ یعنی از چند امام معصوم، شناخت کاملی دارید، آن ها را الگوی اصلی زندگی خود می دانید و قلبتان همواره و در هر لحظه در عشق آن ها می سوزد؟ متأسفانه برخی از ما طبق این معیار، حتی شیعه تک امامی هم به حساب نخواهیم آمد. ما صرفاً ارادتی به ائمه ی معصوم داریم. این عملکردمان، نه تنها ظلمی به آن ها بلکه در وهلۀ نخست ظلمی به خودمان می باشد.
این درس تحت عنوان «آشنائی با تاریخ زندگی امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام» در 7 جلسه ارائه شده است. درس حاضر، پنجمین درس از مجموعه تاریخ اسلام 3-آشنایی با تاریخ زندگی امامان شیعه- است. این مجموعه، شامل 7 درس و 40 جلسه می باشد که که توسط حجت الاسلام حسن اسکندری ارائه شده است. در این درس با شخصیت و تاریخ زندگی و شرایط سیاسی و فعالیت های فرهنگی امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام آشنا خواهید. نسب ایرانی مادر سجاد (ع)، امام سجاد در عاشورا، زیارت اربعین، قیام حرّه، امام سجاد و نقد قداست خلیفه، صحیفه سجادیه، قیام مختار، امام باقر (ع) در جمع اسرای کربلا، لقب باقر العلوم، نهضت علمی امام باقر، سیره اخلاقی و سیاسی امام باقر، القاب امام صادق (ع)، قیام نفس زکیه، فرقه اسماعیلیه، دیدگاه های سیاسی و اجتماعی امام صادق، نهضت علمی و مباحث فقهی امام صادق و شاگردان امام صادق برخی از موضوعات محوری مورد بررسی در این درس می باشند.
شیعه در اصطلاح به گروهى از مسلمانان اطلاق می‌‌شود که ولایت و محبت على بن ابى طالب علیه‌السلام و سایر امامان معصوم علیه‌السلام از فرزندان او را در دل دارند