تجوید و آواشناسی قرآن کریم - بخش سوم

چه وضعیت زیبا و آیده آلی است زمانیکه آموختن معارف قرآنی را با آموختن مهارت های قرآنی با یکدیگر به پیش ببریم. مهارت های بسیاری وجود دارند که ما انسان ها برای موفقیت در زندگی دنیوی، به دنبال کسب آن ها می رویم. آیا به راستی فراگرفتن مهارت های قرآنی شامل روخوانی، روان خوانی، قرائت و تجوید، ترتیل و حفظ، اثری کم تر از فراگرفتن این مهارت ها دارد؟. قرائت و تلاوت قرآن، برای همه فرض و حتم است تا هم از محتوای بلند آن آگاه گردند و هم از ترنم قرائت آن لذت برند. و در نهایت اعجاز معنوی و لفظی آن هر دو آشکار شود. معمولاً آموزش قرائت قرآن طبق سه بخش روانخوانی، تجوید و وقف و ابتداء می باشد. در روانخوانی، تمام مطالب لازم برای صحیح خوانی از نظر نگارش و علامت گذاری ارائه می شود. الفبای زبان عرب و حروف مقطعه در قرآن کریم، صداهای کوتاه، کشیده، سکون، تشدید، مد، تنوین، حروف ناخوانا و وقف بخشی از این مباحثند. در مهارت روخوانی قرآن، هدف، آموزش روش صحیح خواندن و نه زیباخواندن آیات می باشد. این روش، روشی دیداری است و در آن بر شمرده خوانی و مجموعه ای از قواعد تأکید می شود. این قواعد ابزاری مناسب برای برای رسیدن به درجه ای است که مسلمانان بتوانند آیات قرآن را درست تلفظ نمایند و به گونه ای صحیح بخوانند. این گام نخست مواجهه با قرآن و ترتیل و تلاوت آن است. بر مبنای این مهارت است که بعد از آن می توانیم به سراغ روان خوانی و زیبا خواندن قرآن برویم تا این گونه، برای خود و دیگران، زمینه بیش تری برای بهره بردن از زیبایی قرآن فراهم آوریم. تجوید، ادای صحیح هر حرف از مخرج خود همراه با رعایت صفات و احکام آن حرف است. ضرورت یادگیری «علم تجوید» از این جا شروع می شود که هر مسلمانی در هریک از نمازهای پنجگانه خود می بایست دو بار سوره حمد و یکی دیگر از سوره های قرآن را بخواند و اضافه بر آن، سایر اذکار نماز نیز باید به صورت عربی باشد و چنانچه حروف و کلمات آیات و اذکار به صورت صحیح تلفظ نشوند باعث تغییر در معانی و موجب بطلان نماز خواهد شد. ادغام، احکام میم ساکن، نون ساکن و تنوین و مد و قصر بخشی از مباحث مطرح در علم تجوید هستند. در نهایت قواعد وقف و ابتدا سبب می شوند تا قرائت ما براساس به صورت ترتیل باشد.

این درس تحت عنوان «تجوید و آواشناسی قرآن کریم - بخش سوم» توسط استاد محسن موسوی بلده در  4 جلسه ارائه شده است. هدف استاد، آشنایی مخاطبان با آواشناسی قرآن می باشد. ایشان این هدف را از طریق پرداختن به موضوعاتی از قبیل احکام نون ساکنه و تنوین شامل اظهار، ادغام، اقلاب و اخفاء، موارد حکم غنه، احکام میم ساکنه، مد و انواع اصلی و فرعی آن، قصر، سکوت در قرآن، هاء ضمیر و سجده های واجب تلاوت به پیش می برد. بیایید با یکدیگر به بخشی از سخنان استاد، نگاهی بیندازیم. «سوره هایی را که در آن ها سجده واجب است، عزائم می گویند و شامل سوره های فصلت، سجده، نجم و علق می شوند. در سجده تلاوت، طهارت و رو به قبله بودن واجب نیست. گوش کردن آیه به صورت هم همه ای سجده نمی آورد».