تفکر جدایی دین از سیاست

برخی از اندیشمندان، عصر مدرن را با نام عصر علم نام گذاری نموده اند. از منظر چنین انسان هایی، علم و نگاه تجربی در عصر حاضر جای دین و فلسفه را گرفته است. این بدان معناست که بشر دیگر نیازی به این دو دانش ندارد. این سخنی کاملاً نادرست است زیرا خود تمدن نوین غربی بر اساس فلسفه ای بنیان نهاده شده بود که اندیشمندانی همچون دکارت آن را پایه گذاری نمودند. غربی ها براساس چنین فلسفه ای و عقلانیت خودبنیاد آن توانستند به تولید علم و صنعت برسند و تمدن کنونی شان را بوجود آورند. این سخن تنها برای تمدن غربی صادق نیست، زیرا هر تمدن قدیم و جدیدی از عقبه ای فلسفی برخوردار است. در واقع اگر بخواهیم مراحل تشکیل یک تمدن نوین را بازگو نماییم، اولین مرحله به ایجاد فلسفه برای حوزه های مختلف زندگی و فعالیت های بشری از جمله سیاست، اقتصاد و فرهنگ اختصاص دارد. بعد از ایجاد فلسفه، علم، صنعت و در نهایت تمدنی جدید بوجود خواهد آمد. اهمیت فلسفه برای ما در وهله ی نخست به دلیل نقش آن در تحقق آرمان اصلی انقلاب اسلامی ایران یعنی ایجاد تمدن نوین اسلامی است. فلسفه دانشی است که به بررسی عقلانی و استدلالی چیستی، چرایی و چگونگی پدیده ها و نسبت آن با سایر چیزها می پردازد. زمانی که ذهن یک فیلسوف متوجه زندگی سیاسی می شود، فلسفه ی سیاست بوجود می آید. موضوع اصلی سیاست، قدرت است و  زندگی سیاسی انسان ها به طور کلی، دربردارنده ی مباحث و مسائل متعددی است. فلسفه ی سیاست در وهله ی نخست به معنای سیاست و نسبت آن با پدید های دیگری از جمله دین و اخلاق می پردازد. از این منظر نسبت دین و سیاست یکی از مهم ترین مسائل متعلق به دانش فلسفه ی سیاست است. این مسئله به طور بسیار جدی تری توسط اندیشمندان مسلمان دنبال شده است. این امر بدان سبب رخ داد که دین اسلام برخلاف مسیحیت، دینی کامل و جامع است و به دنبال سامان بخشی به تمام ابعاد زندگی انسانی از جمله زندگی سیاسی آن هاست. برای مسلمانان، سکولاریسم اسلامی یا جدایی قلمروی سیاست و سیاست مداران از دین اسلام یک امر متناقض است. دین برای آن ها همچون روحی است که به همه زندگی معنا و انسانیت می بخشد. فلسفه ی سیاست در گام دوم بررسی خود به مباحث تخصصی زندگی سیاسی از جمله چیستی حکومت و حاکمیت و ضرورت یا چرایی آن ها و انواع حکومت و چگونگی حکومت داری می پردازد.

این درس تحت عنوان «تفکر جدایی دین از سیاست» در 7 جلسه توسط استاد محمدجواد نوروزی ارائه شده است. هدف اصلی این درس تبیین فلسفه ی سیاسی اسلام می باشد. استاد بدین منظور ابتدا در جلسات نخست این درس به تعریف فلسفه ی سیاسی پرداخته است. در این جلسات به موضوعاتی مقدماتی از قبیل تعریف سیاست، شرایط سیاست گذاری، روش شناسی اندیشه سیاسی، جایگاه و پیشینه فلسفه سیاست با نگاه و رویکرد اسلامی پرداخته شده است. در جلسات میانی این درس نسبت سیاست و دین در قالب موضوعاتی همچون تعریف دین، رابطه علم و دین، ابعاد دین اسلام، زمینه ها و مؤلفه های سکولاریسم، نحوه ورود سکولاریسم به ایران، وجه تمایز فرهنگ غربی و فرهنگ اسلامی و مبانی تفکر اسلامی به پیش رفته است. در نهایت استاد در جلسات پایانی، به چیستی حکومت و چگونگی حکومت داری در اسلام در قالب موضوعاتی همچون ضرورت حکومت در جامعه اسلامی، ولایت فقیه، چیستی قانون، جایگاه تفکیک قوا در دین اسلام، طبقه بندی حکومت ها و مدل حکومت اسلامی پرداخته است.