خداوند در بیش از ده آیه قرآن، مسلمانان را ترغیب و تشویق به سیر و گردش در زمین می کند. این سیر به معنای بررسی حوادث تاریخی و دیدن جغرافیای حوادث و علت کاوی آن ها جهت عبرت آموزی است. عبرت آمیز بودن حوادث گذشته و امکان بهره بردن از آن تجربیات برای زندگی کنونی مان، بر پیش فرضی بسیار مهم استوار است. تاریخ تکرار می شود و انسان ها و جوامع، در اعصار مختلف با مسائل و مشکلات بنیادین مشابهی مواجه می شوند. در چنین وضعیتی، موفقیت در آزمون زندگی برای یک فرد یا ملت، در گروی استفاده از تجربیات مثبت و منفی گذشتگان است. گذشته از چنین منظری، امری کاملاً زنده و چراغ راه ما در لحظه ی حال و آینده است. یکی از حوادث تاریخی بسیار عبرت آموز برای ما مسلمان، دوران حکومت چهار سالۀ امام علی (ع) است. شاید با خود بگوییم: «ما بعنوان شیعیان علی، مطلوب و شاید ضروری است که از نگاهی غیرتاریخی به این موضوع نگاه کنیم. حکومت عدل علوی برایمان چیزی فراسوی تاریخ است و ما به آن بعنوان یک آرمان و از منظری اعتقادی می نگریم». چنین نگاهی، یعنی نفی نگاه تاریخی به دوران حکومت امام علی (ع)، سبب می شود تا بهره ی لازم از این واقعه مهم را نبریم. بحث از اینکه چگونه رهبر مشروع یک جامعه، کنار گذاشته می شود؟ چگونه جامعه بدون رهبر واقعی، به انحراف کشیده می شود؟ چگونه مردم متوجه اشتباه خود می شوند؟ و چگونه دوباره حقیقت، تنها می ماند، مظلوم می گردد و به شهادت می رسد؟ و چگونه مردم، دوباره به وضعیتی جهنمی تر گرفتار می شوند؟ اهمیتی کم تر از بحث های نظری همچون مؤلفه ای حکومت علوی یا تقوا و عدالت از منظر امیرالمؤمنین ندارد. ما در عصری زندگی می کنیم که خداوند توفیق نظامی اسلامی را به ما داده است. این نظام اسلامی، بسترساز تشکیل دولت، انسان، جامعه و تمدن انقلابی و اسلامی است. در چنین وضعیتی، صرف اعتقاد و عاطفه نسب به امیرالمؤمنین کفایت نمی کند. حفظ نظام اسلامی بعنوان مقدمه همه خیرات بعدی، در گروی فهم، بینش و بصیرتی تاریخی و توأم با زمان شناسی، خودشناسی، دوست شناسی و دشمن شناسی است. منبع و منشأ اصلی چنین بینشی، نگاه تاریخی و عبرت آموز از حکومت امام علی (ع) است. اگر هر سال حکومت عدل علی (ع) را با ده سال حکومت انقلاب خودمان برابر بگیریم، هم اکنون ندای مولایمان را در فراسوی تاریخ می شنویم که ما به ما هشدار می دهد نکند تاریخ تکرار شود و حق و حقیقت، تنها و مظلوم بماند. هوشیار و همراه حق باشید تا به قله ی عزت و تمدن برسید.
این درس تحت عنوان «حقیقت مظلوم - درسنامه علوی» در 10 جلسه توسط استاد حشمت الله قنبری ارائه شده است. هدف اصلی این درس، آشنا کردن مخاطبان با تاریخ صدر اسلام و به خصوص شخصیت و سیره سیاسی امام علی (ع) است. استاد این هدف را از طریق تبیین شیوه حکومت داری امام علی (ع) و اقدامات اصلاحی ایشان در برابر فتنه هایی همچون فتنه جمل، صفین و نهروان به پیش می برد. ضمن پرداختن به این محورها، موضوعات متنوعی از قبیل علت گرایش مردم به امیرالمومنین بعد قتل عثمان، علل نابهنجاری های آن مقطع از دید امام علی (ع)، شباهت دوره پس از رحلت پیامبر با عصر جاهلیت، رابطه ظاهر حکومت علوی و زندگی شخصی امام، دیدگاه حضرت علی (ع) در مورد کارگزاران، هدایت خارجی جریان فتنه جمل، اختلاف بین طلحه و زبیر، اقدامات شورشیان جمل، سرانجام رئوس فتنه جمل، معنای فتنه و عوامل پیدایش آن، عوامل اشتباه در تشخیص حق از باطل، نقش افراد خودی در شکل گیری فتنه، علت آرامش نیافتن جامعه پس از فتنه جمل، اهمیت حضور عمار یاسر، نتایج و عبرت های حکمیت، عاقبت خوارج و ریشه انحراف آن ها و دانستن راه در امان بودن از فتنه ها روشن می گردند.