حکومت امیرالمومنین (ع)

باور به امامت و ولایت، امتداد باور به توحید تشریعی است. توحید در تشریع و قانونگذاری یعنی صدور حکم و امر و نهی مختص خدا است و امر و نهی شخص دیگری همچون پدر و مادر باید در طول امر و نهی خدای متعال باشد. یکی از مهم ترین حکم های خداوند، اطاعت از پیامبر است. در امتداد این حکم، حکم پیامبر قرار دارد که بر ضرورت اطاعت از ائمه معصوم تأکید نموده اند. این بدان معناست که اراده خداوند بر اطاعت از ائمه معصوم قرار گرفته است. در چنین وضعیتی، عملیاتی شدن توحید و اثبات صدق ادعای ایمان و توحید، منوط به تن دادن به این مصداق اراده ی الهی است. این تن دادن به معنای گذشتن از هوا و کبر و حسد درونی است و این راز دشوار بودن پذیرش توحید تشریعی و مخالفت با آن است. خداوند بعد از فرستادن 124 هزار پیامبر، کامل ترین صورت از دین اسلام را برای بشر فرستاد. این کمال دین سبب شد تا دیگر نیازی به ارائه نسخه های کامل تری از دین اسلام و ارسال انبیای دیگری نباشد. اما این کمال، فقط یک مشکل را حل می کرد و مشکل تغییر در دین را برطرف نمی نمود. در چنین وضعیتی، با طرح امامت، این مشکل نیز حل شد. بر پیامبر اسلام، دو وحی قرآنی و بیانی نازل شد. به عبارت دیگر علاوه بر متن قرآن، شروح قرآن نیز بر پیامبر نازل گردید. پیامبر در دوران زندگی خود، به این تفاسیر اشاره نمود، اما این امر به هیچ وجه برای رفع نیازهای مسلمانان برای دوره های بعدی کافی نبود. طرح امامت بعنوان امتداد نبوت و امام معصوم بعنوان جانشین پیامبر، در چنین موقعیتی از سوی خداوند مطرح و پیاده سازی شد. امام علم خود را از خداوند دریافت نموده است و در زمینه تفسیر قرآن و ارائه جزئیات آن، دقیقاً همچون پیامبر عمل می نماید. اختلاف مذاهب اسلامی، ریشه در مخالفت یا موافقت با این طرح و برنامه و راه حل الهی برای مشکل بشری دارد. طبیعتا مخالفان این جریان، ابتدا حدیث سوزی به راه می اندازند. آن ها سپس با نیاز بشر به تطبیق جزئیات با اصول کلی قرآن و ضرورت دریافت احکام مورد نیاز برای سامان بخشی به زندگی فردی و اجتماعی خود، شروع به حدیث سازی می نمایند. بعد از مدتی، آن ها خود را در زمینه علمی، قضایی و به خصوص سیاسی، جانشین پیامبر حتی نماینده خدا می دانند. این گونه مقام خلافت، مقدس می گردد و حکم خلیفه، حکم خدا می گردد. این درس، داستان طرح دوباره توحید تشریعی و امامت و پشت کردن سریع به آن در تاریخ دین اسلام است.

این درس تحت عنوان «حکومت امیرالمومنین (ع)» در 6 جلسه ارائه شده است. درس حاضر بخشی از مجموعه دروس «تاریخ اسلام و سیره 1» استاد محمد دزفولی است. استاد در درس ماقبل این درس، اقدامات ابوبکر، عمر و عثمان را توضیح داده است و عملکرد و فعالیت های امام علی (ع) در دوران خلافت آن ها را کامل تشریح نموده است. در این درس، بحث مذکور، از سر گرفته شده است و تاریخ سیاسی و اقدامات اصلاحی امام علی (ع) در دوران حکومت چهارساله شان تبیین شده است. در این درس، شش بحث محوری مقابله امام علی با برتری نژادی قریش، عهدشکنی طلحه و زبیر، جنگ صفین، شکست خوارج، اقدامات عدالت محور امام علی و اقدامات فرهنگی-تبلیغی امام علی مورد بررسی قرار گرفته اند. استاد این محورها را در ضمن تشریح موضوعاتی از قبیل اصرار مردم به حکومت امام علی، برتری طلبی قریش، معاویه محرک جنگ جمل، انتقال پایتخت به کوفه، زندگی نامه معاویه، تحمیل حکمیت بر امام علی، تهمت کافرشدن امام علی، روشنگری وضعیت خوارج توسط امام علی، شکستن نظام طبقاتی توسط امام علی، ساده زیستی امام علی، نشر معارف اسلامی توسط امام علی، امام علی و آموزش قرائت، تفسیر قرآن و علم نحو به پیش برده اند.