شیخ مفید، فقیه، متکلم، مورخ و فیلسوف برجسته‌ی شیعه، از جمله شخصیت‌های تاثیرگذار در تاریخ اسلام به شمار می‌رود. ایشان با تالیفات و اندیشه‌های خود، نقشی اساسی در تبیین و ترویج معارف دینی و بسط و تعمیق تمدن اسلامی ایفا کردند. در این درس به بررسی ابعاد گوناگون شخصیت و اندیشه‌های این عالم فرزانه می‌پردازیم و سهم ایشان را در تمدن‌سازی اسلامی واکاوی می‌کنیم.
مطالعه اندیشه‌های شیخ مفید، از آن جهت حائز اهمیت است که:
- به درک عمیق‌تر معارف دینی و آموزه‌های شیعی امامیه کمک می‌کند. شیخ مفید با استفاده از عقل و استدلال، به تبیین و ترویج این آموزه‌ها در قالب آثار فقهی، کلامی، اخلاقی و تاریخی پرداخته است.
- نقش‌آفرینی شیخ مفید در تمدن اسلامی را روشن می‌کند. ایشان با تاکید بر عقلانیت، اخلاق و امامت در تاسیس و ترویج مبانی فکری و فرهنگی این تمدن نقش کلیدی داشته است.
- زمینه را برای فهم بهتر تاریخ اسلام و تحولات فکری و سیاسی آن فراهم می‌کند. شیخ مفید در دوران پرفرازونشیب امامت و خلافت می‌زیست و آثار او بازتابی از این تحولات و چالش‌های فکری آن دوران است.
هدف کلی این درس عبارت است از:
آشنایی با اندیشه‌ها و سیره علمی و عملی شیخ مفید و تبیین نقش او در تمدن‌سازی اسلامی است.
اهداف جزئی این درس عبارتند از:
- آشنایی با زندگی و دوران شیخ مفید
- بررسی مبانی فکری و کلامی شیخ مفید، با تاکید بر عقل، اجتهاد و امامت
- تبیین نظریات اخلاقی و تربیتی شیخ مفید
- معرفی آثار و برکات شیخ مفید در حوزه‌های مختلف
- تحلیل نقش شیخ مفید در تمدن اسلامی
اهداف عملکردی این درس عبارتند از:
در پایان این درس فراگیران باید قادر باشند:
- نقش شیخ مفید در تمدن اسلامی را تحلیل کنند.
- نظریات اخلاقی و تربیتی شیخ مفید را بیان کنند.
- به طور خلاصه، زندگی و دوران شیخ مفید را شرح دهند.
- مبانی فکری و کلامی شیخ مفید، از جمله نظریات او در باب عقل، اجتهاد و امامت تبیین کنند.
- آثار و برکات شیخ مفید در حوزه‌های مختلف کلام، فقه، اخلاق، تاریخ و تمدن اسلامی را معرفی کنند.
این درس برای دانشجویان رشته‌های علوم انسانی، به‌ویژه رشته‌های تاریخ، فلسفه، کلام و فقه اسلامی مناسب خواهد بود. همچنین طلاب علوم دینی و عموم علاقه‌مندان به مباحث فکری و تاریخی اسلام نیز می‌توانند از این درس بهره‌مند شوند.