کتاب اندیشه1(آیت الله سبحانی)- بخش دوم

آیا تا کنون چیزی یا کسی را گم نموده اید؟ تجربه گم نمودن یا فراموش نمودن چیزها، تجربه ای به راستی ناراحت کننده است. انسان در چنین مواقعی، کاملاً کلافه است و تا یافتن شی مورد جستجوی خود آرام نمی گیرد. بعد از پیشرفت های فلسفی بسیار در طول تاریخ، انسان ها متوجه مصداقی جالب از فراموشی شده اند. آن ها پی بردند که انسان می تواند از خود فاصله بگیرد و به عبارت دیگر دچار ازخودبیگانگی شود. مسلمانان قرن ها قبل از رسیدن اندیشمندان غربی به چنین کشفی، به این نکته و علت و راه حل آن آگاه بودند. آن ها می دانستند که انسان دارای شخصیت و سرمایه ای وجودی است که می تواند بر آن بیفزاید یا آن را گم کند، فراموش کند و حتی از دست بدهد. از دست رفتن این دارایی، که با خود انسان یکی دانسته می شود، به معنای سقوط او به قلمروی حیوانات است. علت چنین خودفراموشی و سقوطی، خدافراموشی است و راه حل مقابله با آن خداشناسی و خداپرستی است. از چنین منظری، بحث از خدا به هیچ عنوان بحثی صرفاً نظری نیست بلکه بالعکس به شدت ضروری، کاربردی و عملی است. در واقع ریشه همه مشکلات زندگی انسان ها و جوامع بشری، در فراموش کردن خداست. برای حل این بحران ها، ابتدا باید شناخت کامل و جامعی از خداوند پیدا نمود. چنین شناختی، ایمان را فرآیندی می بیند که از توحید شروع می گردد و بعد از عبور از نبوت و امامت، به ولایت مداری می رسد. در واقع، ایمان به خدا باید در اطاعت از خدا و نفی ولایت طاغوت تجلی یابد. این دو نیز به نوبه ی خود در قالب اطاعت از رسول، ائمه و اولیای الهی و مراجع دینی و مخالفت با دشمنانشان عینیت می یابند. بحث از ایمان همچون یک فرآیند و التزام به نتایج آن، گام اصلی حل مشکلات فردی و اجتماعی است. مسلمانان برای آشنایی بیش تر با چنین موضوعی، باید به اندیشه اسلامی رجوع نمایند. این اندیشه ها، جوانه هایی هستند که از بطن جهان بینی اسلامی سربرمی آورند. اندیشه اسلامی از سویی به مسائل مختلف معرفتی انسان مسلمان در هر عصری پاسخ می گوید. از سوی دیگر، این اندیشه با تکیه بر بینشی ژرف از چیستی خدا، انسان و جهان ، اصول راهنمای مورد نیاز مسلمانان در زندگی عملی شان را در اختیارشان قرار می دهد.

این درس تحت عنوان «اندیشه اسلامی1-بخش دوم» در 5 جلسه توسط استادان آیت الله سبحانی و محمد رضایی ارائه شده است. به صورت کلی، اندیشه اسلامی یک، از جهت موضوعی، متمرکز بر سه اصل از اصول دین یعنی بحث از مبدأ و معاد و عدل می باشد. امتداد این موضوعات یعنی نبوت، امامت و ولایت، در اندیشه اسلامی دو مورد بررسی قرار می گیرد. این درس، حول چهار محور صفات خدا، مسئله شر و عدل الهی، مراتب توحید و معادشناسی شکل گرفته است. در جلسه اول و دوم و سوم این درس، موضوعاتی از قبیل دیدگاه های مختلف در باب امکان یا عدم شناخت صفات الهی، راه های شناخت صفات خدا، انواع تقسیم بندی صفات خدا، علم، قدرت، حیات، اراده، حکمت و عدل الهی، اقسام شر و راز و فواید شرور جهان مورد بررسی قرار گرفته اند. اساتید در جلسه چهارم و پنجم به مراتب هشت گانه توحید از توحید در ذات تا توحید در عبادت پرداخته اند و به موضوعاتی همچون منبع شناخت در باب معاد، اهتمام قرآن به معاد، براهین عقلی معاد، مرگ، برزخ، قیامت و بهشت و جهنم اشاره نموده اند.