بحث جریان شناسی برخلاف یک مناظره ی سیاسی، بحثی فکری و اندیشه ای است. این سخن به معنای کاربردی نبودن آن نیست، زیرا با شناخت جریان های فکری و فرهنگی و دنبال کردن امتدادشان تا جریان های اقتصادی و احزاب سیاسی، بر قدرت تحلیل اقتصادی و سیاسی ما افزوده می شود. این اتفاق این گونه روی خواهد داد که با جریان شناسی، اطلاعات مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی موجود در ذهن ما در باب چیستی پدید ها و اشخاص، نظم و طبقه بندی خاصی خواهند یافت. این انسجام ذهنی به نوبه خود تأثیر بسیار قابل توجهی در نحوه اندیشیدن و کنش گری ما در عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی می گذارد. هر یک از ما انسان ها دارای شخصیتی اجتماعی هستیم و بعنوان موجودی اجتماعی دارای جهت گیری های اجتماعی و سیاسی خاصی نیز می باشیم. ما با این انسجام فکری، از این منظر می توانیم به خودشناسی و دیگرشناسی بیش تری برسیم. یک جریان، یک جمعیت مدیریت شده ی تأثیرگذار بر جامعه است. بسته به نوع هویت این جمعیت و نحوه عملکردشان، با جریان های مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در یک جامعه مواجه هستیم. برای مثال جمعیت مدیریت شده ای از سیاست مداران و کنش گران سیاسی که دارای تأثیرگذاری سیاسی در روابط قدرت می باشند، یک جریان سیاسی به حساب می آیند. هم اکنون دو جریان سیاسی اصول گرا و اصلاح طلب در ایران وجود دارد. درون هر یک از این جریان ها، احزاب سیاسی مختلفی می توانند فعالیت داشته باشند. تمثیل وار اگر این احزاب را به نهالی تشبیه کنیم، ریشه آن ها در زمین جریانی فرهنگی است و این زمین نیز نیز به نوبه خود با جریانی فکری آبیاری می شود. در ایران سه جریان فرهنگی کلان اسلامی ایرانی، خرده فرهنگ ها و ضدفرهنگ ها وجود دارد. احزاب سیاسی موجود در ایران بیش تر از زمین جریان فرهنگی اسلامی روییده اند. این جریان توسط جریان های فکری اسلامی حمایت می شود. یک جریان فکری اسلامی، یک جمعیت مدیریت شده ای از اندیشمندان اسلامی است که دارای تأثیرگذاری فکری در نظام فکری جامعه می باشند. این تأثیرگذاری بیش تر در سطح نخبگان فکری جاری است؛ کسانی که اندیشه ورزیشان بر سایر انسان های فرهنگی و سیاسی تأثیر می گذارد. روشنفکری دینی و عقلانیت اسلامی دو جریانی هستند که منشأ خاص کنش های سیاسی مردم و نخبگان سیاسی ایران به حساب می آیند.
این درس تحت عنوان «گونه شناسی جریان روشنفکری در ایران معاصر یک» در 7 جلسه توسط استاد عبدالحسین خسروپناه ارائه شده است. هدف اصلی این درس، فراهم کردن مقدمات پرداختن به جریان روشنفکری دینی با تبیین و تحلیل جریان روشنفکری در ایران و جهان است. استاد این هدف را از طریق پرداختن به موضوعات متعددی از قبیل ریشه اصطلاح روشنفکری، مذهب پروتستان ریشه اصلاح دینی، رهبانیت در دین مسیحیت، اسلام و جمع دنیا، عقلانیت و مادیت با آخرت و معنویت، عصر روشنگری و عقلانیت دکارت، اساس مدرنیته بعنوان یک فکر، سوبژکتیویسم، سکولاریسم، اومانیسم، آثار و دستاوردهای مدرنیته، مصادیق کشورهای سکولار، مبانی مقدماتی روشنفکری ایرانی و اسلامی، تعارض فلسفه و علم با دین مسیحیت، روشنفکری یک مقوله واراداتی، دغدغه های روشنفکران ایرانی، عقب ماندگی، نسبت دین و مدرنیته، تحجرستیزی و عقلانیت گرایی و استبدادستیزی، نسل اول روشنفکری ایران، اعتقاد به عدم جمع مدرنیته و دین و ضرورت کنار گذاشتن کل دین اسلام به پیش برده است.
در این درس با بحث روشنفکری و تبیین و تحلیل روشنفکری دینی، چیستی جریان و مولفه های آن، جریان های سیاسی کشور، جریان های کلان فرهنگی کشور، تجدد ستیزی، بحث رابطه علم و دین، برداشت های مختلف از دین و پیشرفت در جامعه، علل انحطاط مسلمان‌ها و تمدن اسلامی؛ مدرنیته